Türkiye’nin dört bir yanındaki hastanelerde gece boyu gözleri kan çanağına dönen, sabaha karşı düşen ateşi ölçüp hastayı hayata bağlayan, ancak kendi hayatını kurmakta güçlük çeken bir meslek grubu var: Hemşireler.
Bazen bir yoğun bakım odasında beş hastaya birden yetişmeye çalışırken, bazen bir acil serviste ölümle yaşam arasındaki süreyi yöneten hemşireler… Gün sonunda ise ellerine geçen, bir saatlik nöbet karşılığı 116 TL.
Sistem, onları "sağlık ordusunun vazgeçilmez neferleri" olarak tanımlıyor; ama fiiliyatta bu ordu, yoksulluk sınırına yakın ücretlerle, ağır nöbet sistemleriyle ve sıfır sosyal destekle ayakta kalmaya çalışıyor.
Nöbet Ücretleri: Gerçek Dışı, Emek Dışı, İnsanlık Dışı
2025 itibarıyla resmi nöbet ücretleri şöyle:
- Normal nöbet saati: 116,13 TL
- Riskli birim (yoğun bakım, acil): 174,20 TL
- Bayram nöbeti: 145,17 TL
- Bayram + riskli birim: 217,74 TL
Bu rakamlar ilk bakışta anlamlı gibi görünse de, işin pratiği çok farklı. Bir hemşirenin 16 saatlik bayram nöbeti, tüm tatil gününü elinden alıyor. Ancak bunun karşılığı sadece 3.483 TL. Kira, ulaşım, gıda ve çocuk bakımı gibi giderler düşünüldüğünde, bu ücret bir meslek grubuna değil, adeta köle emeğine reva görülen bir karşılık.
Hemşire Özlem Karakaş:
“Artık ‘ücret yeterli mi’ sorusunu yanıtlamak bile trajikomik bir hâl aldı. Çünkü bu ülkede yeterlilik de, adalet de, emeğin karşılığı da yeniden tanımlanmış durumda. Ve bu tanımı yapanlar sahada değil.”
Eğitim Seviyesi Artıyor, Maaşlar Sabit Kalıyor
Türkiye’de hemşirelik artık lisans temelli bir meslek. Ancak eğitim seviyesi ne olursa olsun, ücret politikası hâlâ 1990’ların mantığıyla şekilleniyor.
Lise mezunu ile lisans mezunu hemşire arasında maaş farkı neredeyse sıfır. Yüksek lisans ve doktora yapmış hemşirelerin kaderi ise “devletin insafına kalmış.”
Karakaş: “Tıp fakültesinde uzmanlık, doçentlik, profesörlük gibi kademelere maaş yansıyor. Hemşirelikte ise yüksek lisans yapınca bile ‘sen yine nöbetçi hemşiresin’ deniyor. Bu anlayış akademik gelişimi boğuyor.”
“Gece Nöbetine Giderken Çocuğumu Nereye Bırakayım?”
Hemşirelerin bir başka görünmeyen yükü de ebeveynlik. Kadın yoğun bir meslek olan hemşirelikte, gece nöbetine giden binlerce hemşirenin çocuk bakımı sorunu çözümsüz hâlde.
Türkiye’de devlet hastanelerinin çoğunda hâlâ kreş yok. Özel hastanelerde ise kreş ücretleri hemşirenin maaşının yarısına denk geliyor.
“Çocuğunu nöbetteyken uyandırıp annesinin göreve gittiğini gören bir çocuğun gözündeki korkuyu biliyor musunuz? Biz biliyoruz.” diyor Karakaş.
“Ebeveyn olan sağlık personeli için pozitif ayrımcılık yapılmalı. Yönetmeliklerde değil, fiiliyatta.”
Sistem Yoruyor, İnsan Tükeniyor
Yüksek risk, düşük ücret, gece-gündüz nöbet… Tüm bunlar hemşirelerde hem fiziksel hem de psikolojik tükenmeye yol açıyor.
Son araştırmalar, hemşireler arasında depresyon ve anksiyete oranının son 5 yılda %70’in üzerine çıktığını gösteriyor. Bunun nedeni sadece nöbet değil; değersiz hissetmek.
“Bir doktorun önerdiği enjeksiyonu yaparız, hastaya bakım veririz, kan alırız, CPR yaparız… Ama hâlâ sağlık sisteminde saygı görmek için mücadele etmek zorundayız. Bu yalnızca maddi değil, manevi bir yorgunluk.” – Hemşire Sevtap Turna., İstanbul
Çözüm Ne? Hemşireler Ne İstiyor?
- Nöbet ücretleri günümüz yaşam maliyetlerine göre yeniden belirlenmeli.
- Lisans ve üzeri mezunlar için kadro ve maaş farklılaştırması yapılmalı.
- Her hastanede ücretsiz ve kaliteli kreş zorunluluğu getirilmeli.
- Ebeveyn olan hemşirelere nöbet muafiyeti veya destekleyici düzenlemeler sunulmalı.
- Hemşirelerin meslek içi yükselme ve akademik gelişimi teşvik edilmeli.
Gelecek, Bu İnsanların Ellerinde
Bu sistem değişmezse, sağlık sistemi ayakta kalamaz. Doktorlar yalnızca teşhis koyar. Hemşireler ise yaşama temas eder. O temas artık yorgun, kırgın, değersiz ve sessiz kalmaya razı değil.
Hemşire.com olarak, sahadaki emeğin sesi olmaya, gerçeği haber yapmaya ve sağlık çalışanlarının insan onuruna yakışır bir yaşam talebini duyurmaya devam edeceğiz.