Türkiye’nin tatil beldelerinde yıllardır süregelen “şezlong ve giriş ücreti” tartışmalarına, Yargıtay’dan tarihi bir karar geldi. İzmir’in Çeşme ilçesinde yaşanan bir olay üzerine verilen hüküm, artık plajlarda vatandaşların ücretsiz denize girme hakkını açıkça garanti altına aldı. Karar, ülke genelinde bağlayıcı emsal niteliği taşıyor.
Olay Çeşme’de Başladı
Yaz tatilinde ailesiyle birlikte Çeşme’ye giden Eşref Kaya, halkın kullanımına açık olan bir plajda, şezlong kiralamadan havlusunu sererek denize girmek istedi. Ancak işletme çalışanları, “şezlong kiralamak zorundasınız” diyerek müdahale etti. Tartışma büyüdü, vatandaş plajdan çıkarılmak istendi. Olay yargıya taşındı.
Mahkeme ve Yargıtay Süreci
Yerel mahkeme, işletme çalışanlarının eylemini “kişiyi hürriyetinden yoksun kılma” suçu kapsamında değerlendirerek 1 yıl 8 ay hapis cezası verdi. Dosya Yargıtay’a taşındı.
Yargıtay ise bu kararı onayladı ve şu kritik tespiti yaptı:
- Kıyılar, Anayasa’nın 43. maddesi ve Kıyı Kanunu gereğince devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.
- Sahiller herkesin eşit ve serbest kullanımına açıktır.
- Özel işletmelerin hakları, bu anayasal düzenlemenin önüne geçemez.
Bu nedenle vatandaşın denize girmesi, işletmenin zorunlu kıldığı herhangi bir hizmet veya ödeme şartına bağlanamaz.
Hukuki Dayanak: Anayasa ve Kıyı Kanunu
Karar, mevcut yasal çerçeveyi bir kez daha netleştirdi.
- Anayasa Madde 43: “Kıyılar, devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Halkın yararlanmasına açıktır.”
- Kıyı Kanunu: Vatandaş, yalnızca denize girmek için plaja geldiğinde, işletmenin sunduğu şezlong, şemsiye, duş gibi hizmetleri kullanmak istemiyorsa ücret ödemek zorunda değildir.
- İşletmeler plajlara fiziksel engel koyamaz, tel örgüyle çeviremez ve kıyıya doğrudan erişimi engelleyemez.
Emsal Karar: Türkiye Genelinde Geçerli
Bu karar sadece Çeşme’yi değil, tüm Türkiye’yi ilgilendiriyor. Çünkü Yargıtay’ın onayladığı her karar, alt mahkemeler için bağlayıcı emsal niteliği taşır.
Tatil bölgelerinde sıkça karşılaşılan şu uygulamalar artık hukuken geçersiz kabul edilecek:
- Şezlong veya şemsiye kiralama zorunluluğu
- Sadece denize girmek isteyen vatandaşlardan “giriş ücreti” alınması
- Plajın tamamının işletme tarafından kapatılması veya özel mülk gibi kullanılması
Halkın Kazanımı, İşletmelerin Yeni Arayışı
Karar, halkın denize erişim hakkını koruma yönünde önemli bir kazanım olarak görülüyor. “Plajlar halkındır” sloganıyla yıllardır süren hak arayışlarının ardından gelen bu gelişme, tatil beldelerinde sahillerin ticarileştirilmesine karşı güçlü bir fren etkisi yaratacak.
Uzmanlara göre işletmeler, bu karar sonrası gelir modellerini yeniden gözden geçirmek zorunda kalacak. Zorunlu hizmet dayatması yerine, isteğe bağlı ve kaliteli hizmet sunumu ön plana çıkacak.
Sonuç
Yargıtay’ın bu kararı, kıyıların gerçek sahibinin halk olduğunu bir kez daha tescilledi. Artık kimse, yalnızca denize girmek isteyen vatandaşı şezlonga, şemsiyeye ya da herhangi bir ücret ödemeye zorlayamayacak.
Bu karar, yaz aylarında sıkça yaşanan tartışmalara son verecek gibi görünüyor. Ancak asıl sınav, tatil sezonu geldiğinde sahillerde bu hukukun ne kadar uygulanıp uygulanmayacağı olacak.
Hemsire.Com