Kamu kurumlarında çalışan memurların görevleri kapsamında maruz kaldıkları usulsüzlükleri ve olası suç teşkil eden fiilleri bildirme yükümlülüğü, Danıştay’ın verdiği çarpıcı bir kararla bir kez daha vurgulandı. Yüksek Mahkeme, amirini savcılığa şikâyet eden bir memura verilen disiplin cezasını hukuka aykırı bularak iptal etti.
Olayın Geçmişi: Suç duyurdu, ceza aldı
Bir kamu ilköğretim okulunda görev yapan öğretmen, görev yaptığı kurumda yaşandığını iddia ettiği bazı usulsüzlükleri ve yasa dışı uygulamaları gerekçe göstererek, okul amiri hakkında savcılığa suç duyurusunda bulundu. Yapılan adli soruşturma neticesinde savcılık, ilgili amir hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi. Bunun üzerine kurum, öğretmeni “amirini küçük düşürücü ve aşağılayıcı davranışlarda bulunduğu” gerekçesiyle disiplin soruşturmasına tabi tuttu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesi uyarınca 1/30 oranında aylıktan kesme cezası verdi.
İlk Derece Mahkemesi: Suç duyurusu, ceza sebebi olamaz
Disiplin cezasının iptali istemiyle açılan davada, yerel idare mahkemesi memurun lehine karar verdi. Kararda; öğretmenin yaptığı suç duyurusunun, Türk Ceza Kanunu’nun 278. maddesi kapsamında, yani “suçu ve suçluyu bildirme yükümlülüğü” çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği belirtildi.
Mahkeme, savcılık süreci sonunda ceza verilmemesinin, memurun yaptığı şikâyetin asılsız olduğuna kesin delil oluşturmayacağını, dolayısıyla şikâyet eyleminin “amirini küçük düşürücü” veya “aşağılayıcı” nitelikte sayılamayacağını vurguladı.
Danıştay: Hukuki yükümlülük disiplin cezası konusu yapılamaz
Yerel mahkeme kararının temyiz edilmesi üzerine dosya Danıştay 12. Dairesi’ne geldi. Daire, 2012/3496 Esas ve 2015/6592 Karar sayılı dosyada yaptığı değerlendirmede, ilk derece mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğunu, disiplin cezasının iptali gerektiğini belirtti. Yüksek Mahkeme kararında şu değerlendirmelere yer verildi:
“Suç duyurusu neticesinde ilgililer hakkında ceza verilmemesi, yapılan şikâyetin asılsız olduğu anlamına gelmez. Bu durumun, memurun amirine karşı küçük düşürücü ya da aşağılayıcı bir davranış sergilediği şeklinde yorumlanması ve disiplin cezası verilmesi hukuka uygun değildir.”
Emsal niteliğinde karar: Memur, suç duyurusu nedeniyle cezalandırılamaz
Danıştay’ın bu kararı, kamu görevlilerinin hukuki sorumluluklarını yerine getirirken, özellikle üst yöneticiler hakkında yaptıkları şikâyetlerin, ceza baskısıyla engellenemeyeceğini ortaya koydu. Uzmanlara göre bu karar, ifade özgürlüğü, denetim hakkı, ve kamusal sorumluluk ilkelerinin korunması açısından önemli bir dönüm noktası.
Uzman Görüşü: “Yönetsel korku ortamı sona ermeli”
Kamu hukuku uzmanı Doç. Dr. M. Ekin Kaya, kararın etkilerini şöyle değerlendirdi:
“Bu karar, kamu çalışanlarının yöneticilerden korkmadan hukuki mekanizmalara başvurabilmesi açısından çok önemli. Aksi takdirde, iç denetim mekanizmaları tıkanır. Danıştay, memura verilen cezayı iptal ederek kamuda şeffaflık ilkesine katkı sunmuştur.”
Kararın Özeti:
- Kurum: MEB’e bağlı bir ilköğretim okulu
- Disiplin Cezası: 1/30 oranında aylıktan kesme
- Gerekçe: Amir hakkında yapılan suç duyurusu
- Danıştay Kararı: Ceza hukuka aykırı, şikâyet hakkı cezalandırılamaz
- Daire: Danıştay 12. Daire
- Esas No: 2012/3496
- Karar No: 2015/6592
- Karar Tarihi: 08/12/2015
- Sonuç: Cezanın iptali, temyiz talebinin reddi, kararın onanması